Praca w żłobku to nie tylko obowiązki związane z pielęgnacją, karmieniem czy organizowaniem zabaw. To przede wszystkim ogromna odpowiedzialność emocjonalna – za atmosferę w grupie, za rozwój najmłodszych, za ich poczucie bezpieczeństwa. Każdy dzień to wyzwanie – dzieci płaczą, mają trudności z komunikacją, bywają sfrustrowane i zmęczone. To właśnie w takich chwilach najłatwiej stracić panowanie nad sobą. Ale dlaczego nie należy podnosić głosu na dzieci w żłobku, nawet jeśli emocje biorą górę?
Co dziecko słyszy, gdy dorosły krzyczy?
Z perspektywy dorosłego, krzyk może wydawać się skutecznym narzędziem przerwania trudnej sytuacji czy natychmiastową formą „postawienia granicy”. Jednak dla małego dziecka, którego układ nerwowy jest jeszcze niedojrzały, podniesiony ton głosu nie jest neutralnym komunikatem. Dla malucha krzyk oznacza zagrożenie – jego organizm reaguje jak w sytuacji realnego niebezpieczeństwa.
Nadmierna stymulacja dźwiękowa powoduje aktywację reakcji „walcz albo uciekaj” w ciele dziecka. Serce bije szybciej, oddech się skraca, mięśnie się napinają. Z czasem, jeśli takie sytuacje się powtarzają, dziecko może przejść w tryb chronicznego stresu. To odbiera mu możliwość nauki samoregulacji, spokojnej eksploracji otoczenia, a nawet odpoczynku.
Skutki podnoszenia głosu – co mówi psychologia i neurobiologia?
Wielu opiekunów nie zdaje sobie sprawy, że krzyk w codziennej pracy z maluchami nie tylko nie pomaga, ale realnie szkodzi. Psychologia rozwojowa i neurobiologia dostarczają dziś bardzo konkretnych danych na temat tego, co dzieje się z dzieckiem w sytuacji, gdy dorosły reaguje krzykiem. Dlaczego nie należy podnosić głosu na dzieci w żłobku? Poznaj główne skutki krzyku, potwierdzone zarówno przez psychologię rozwojową, jak i neurobiologię:
● Utrata poczucia bezpieczeństwa – podstawowego elementu dla zdrowego rozwoju emocjonalnego. Dziecko, które nie czuje się bezpiecznie, nie rozwija się w pełni.
● Trudności z regulacją emocji – dzieci uczą się zarządzania emocjami przez obserwację dorosłych. Krzyk nie uczy radzenia sobie z frustracją, tylko ją pogłębia.
● Spadek zaufania i osłabienie więzi – dziecko, które słyszy krzyk, może zacząć unikać kontaktu z opiekunem, co negatywnie wpływa na ich relację i rozwój społeczny.
Krzyk jako bezradność dorosłego, nie narzędzie wychowawcze
Krzyk to nie metoda wychowawcza, tylko reakcja wynikająca z bezsilności. Dorosły, który podnosi głos, często sam znajduje się w trudnym stanie emocjonalnym. Może czuć się przemęczony, niezaopiekowany, niedoceniony. Jednak to właśnie dorosły, jako osoba dojrzała, ponosi odpowiedzialność za to, co wnosi do relacji z dzieckiem.
Według publikacji „European Early Childhood Education Research Journal” głośne i nagłe reakcje wywołują u najmłodszych wzrost poziomu kortyzolu, szczególnie w pierwszych dniach adaptacji w żłobku. Nadmiar kortyzolu oddziałuje niekorzystnie na uwagę, pamięć, samoregulację i zdolność do odpoczynku, co w pedagogice jest określane jako stan chronicznego stresu.
Istotne jest rozpoznanie momentów, w których emocje zaczynają nami rządzić. Zamiast czekać, aż napięcie eksploduje w formie krzyku, lepiej nauczyć się zauważać wcześniejsze sygnały: spięcie mięśni, przyspieszony oddech, narastającą irytację. Taka samoświadomość pozwala przerwać automatyczne reakcje.
Dlatego należy na nowo zadać sobie pytanie: dlaczego nie należy podnosić głosu na dzieci w żłobku? Bo to nie dziecko ponosi odpowiedzialność za to, co się dzieje – tylko my, dorośli.
Jak reagować, nie krzycząc?
Choć brzmi to jak wyzwanie, reagowanie bez krzyku jest możliwe – wymaga jednak świadomej pracy nad sobą. Poniżej znajdziesz kilka sprawdzonych strategii:
● techniki samoregulacji opiekuna – głębokie oddychanie, liczenie do dziesięciu, wyjście na chwilę z sali (jeśli jest to bezpieczne), chwila ciszy – wszystko to pomaga „złapać dystans”;
● komunikaty oparte na obserwacji – zamiast oceniać („Jesteś niegrzeczny!”), lepiej opisać sytuację („Widzę, że zrzuciłeś zabawkę i kolega się rozpłakał”);
● spokojny ton, kontakt wzrokowy, poziom oczu – tworzy klimat porozumienia, a nie walki;
● postawa ciała, mimika i uważność – dzieci odczytują emocje z całej sylwetki dorosłego. Nasze napięcie może udzielić się im, podobnie jak nasz spokój.
Zrozumienie tych mechanizmów i konsekwentne stosowanie tej wiedzy w praktyce sprawia, że pytanie: dlaczego nie należy podnosić głosu na dzieci w żłobku, nabiera realnego znaczenia i staje się fundamentem codziennych decyzji opiekuna.
Wspierająca placówka to wspierający zespół
Żaden opiekun nie powinien być pozostawiony sam sobie. Praca z dziećmi wymaga nie tylko kwalifikacji, ale też wsparcia emocjonalnego ze strony zespołu i dyrekcji. Kiedy w placówce panuje atmosfera wzajemnego szacunku i zrozumienia, łatwiej mówić o trudnych emocjach i szukać wspólnych rozwiązań.
Rola dyrekcji jest w tym przypadku nieoceniona – tworzy przestrzeń do rozmów o emocjach, organizuje szkolenia z zakresu komunikacji i wspiera refleksję nad praktyką. Tylko wtedy można budować kulturę reagowania opartego na uważności, a nie impulsywności. Sprawdź także 10 niebanalnych pomysłów na zabawy w żłobku dla 2-latka.
Żłobek – miejsce bezpieczeństwa i szacunku
Na koniec trzeba przypomnieć, że dla wielu dzieci żłobek to pierwsze miejsce poza domem, w którym budują relacje, uczą się, jak wygląda świat społeczny. To od nas zależy, czy ten świat będzie dla nich bezpieczny, czy pełen chaosu i napięcia.
Według abstraktu „Preschool teachers’ perspective on how high noise levels at preschool affect children’s behavior” dzieci uczą się regulacji emocji poprzez obserwację dorosłych. Krzyk opiekuna nie uczy konstruktywnego radzenia sobie ze stresem – przyczynia się do narastania frustracji i wycofania. Jednocześnie nasilone napięcie u dziecka prowadzi do zmniejszonej wrażliwości na interakcje z rówieśnikami i dorosłymi. Co więcej, zaobserwowano, że wysoki poziom hałasu w salach (powyżej 70dB) koreluje ze wzrostem stresu u dzieci. Głośne dźwięki powodują nie tylko trudności z koncentracją czy unikanie grupowych interakcji, ale także zmęczenie emocjonalne i fizyczne. Dzieci wycofują się, robią się bardziej konfliktowe, a ich motywacja do nauki spada.
Dlatego właśnie tak ważne jest, by krzyk nie miał w tym świecie miejsca. Oczywiście – każdy z nas jest tylko człowiekiem, a błędy się zdarzają. Liczy się jednak nie perfekcja, ale gotowość do refleksji i zmiany. Dzięki takiej postawie tworzymy przestrzeń, w której dzieci mogą się rozwijać z szacunkiem, a opiekunowie czuć spełnienie w swojej pracy.
Dlaczego nie należy podnosić głosu na dzieci w żłobku? Bo każde dziecko zasługuje na to, by być traktowane z łagodnością. A każdy dorosły – by mieć przestrzeń na rozwój i wsparcie.
Żłobek to poważna sprawa – co naprawdę kryje się w programie szkolenia na opiekuna?
Jeśli chcesz pogłębić wiedzę i rozwijać swoje kompetencje jako opiekun, wejdź na stronę e-opiekun.pl. Znajdziesz tam profesjonalne szkolenia, dzięki którym nie tylko zdobędziesz kompleksową wiedzę i cenione umiejętności, ale i narzędzia do budowania lepszych relacji z dziećmi. Program szkolenia na opiekuna w żłobku lub klubie dziecięcym jest zgodny z obowiązującymi przepisami i obejmuje łącznie 280 godzin zajęć, w tym 80 godzin praktyk zawodowych.
Program tego szkolenia kładzie silny nacisk na rozwój kompetencji opiekuńczych i wychowawczych – uczestnicy poznają m.in. psychopedagogiczne podstawy rozwoju, neurologiczne mechanizmy rozwoju dziecka, a także uczą się stymulowania jego rozwoju w codziennych sytuacjach. Szczególną uwagę poświęca się pracy z dziećmi ze specjalnymi potrzebami, budowaniu relacji z rodziną i środowiskiem lokalnym oraz tworzeniu bezpiecznego i wspierającego otoczenia.
Pierwsza pomoc, BHP – kompleksowe szkolenie dla Ciebie
Nie brakuje także praktycznych aspektów pracy – uczestnicy zdobywają wiedzę z zakresu pierwszej pomocy, przepisów BHP, emisji głosu, radzenia sobie ze stresem i skutecznej komunikacji z rodzicami. Dzięki kompleksowemu podejściu szkolenie przygotowuje do profesjonalnego i empatycznego wykonywania roli opiekuna. Więcej informacji o szkoleniu znajdziesz na stronie: https://e-opiekun.pl/kursy/1. Zrób pierwszy krok w kierunku zawodu, który naprawdę ma znaczenie. Zdobądź wiedzę i umiejętności, które otworzą przed Tobą nowe możliwości zawodowe. Dołącz do grona opiekunów, którzy nie tylko dbają o bezpieczeństwo najmłodszych, ale wpływają na ich rozwój i fundamenty emocjonalne. Zapisz się już dziś i zbuduj swoją przyszłość z e-opiekun.pl!
